Tốt nghiệp khoa Công nghệ thông tin, trường Đại học Quốc gia Hà Nội, nhưng sẵn có máu kinh doanh trong người, chàng trai 8x đã vận dụng những kiến thức mình học để quảng bá món ăn truyền thống quê hương đến khắp mọi miền đất nước .trở thành người đi đầu trong việc đưa món cá kho gia truyền vào thương mại điện tử. Nhờ những thành công của mình, Trần Bá Nghiệp đã được Google lựa chọn để đại diện cho Việt Nam tham dự chương trình “Help Small Business think Big” tổ chức tại Singapore. Vừa đi "làm thuê", vừa "làm chủ", làm thế nào anh có thể làm cùng lúc nhiều công việc như vậy? Mình xuất thân từ dân kỹ thuật mà, nên nhiều lúc chân tay mà không làm việc đó thì nhớ còn kinh doanh lại là một cái khác, mọi thứ đã đi vào quy trình nên đôi khi mình không cần phải trực tiếp tham gia nhưng vẫn có thể vận hành tốt.Cụ thể quy trình của anh là như thế nào, thưa anh?Khi có khách hàng họ sẽ gọi vào số hotline, người phụ trách sẽ ghi lại các thông tin cần thiết về số lượng, địa chỉ, ngày giờ giao hàng sau đó sẽ điện về cơ sở đặt hàng. Cơ sở tiếp nhận thông tin, chuẩn bị hàng rồi giao hàng đến đúng địa chỉ khách hàng. Thành một khâu khép kín nên thành ra tôi cũng không phải tham gia nhiều vào công việc nữa mà chỉ nghĩ thế nào để phát triển thương hiệu thôi.Ngoài cá kho, tôi còn kinh doanh thêm cả cửa hàng NocCoffee, giúp hỗ trợ nhiều cho cá kho.Thứ nhất về marketing online, mỗi mảng kinh doanh có một trang web riêng, nên có thể hỗ trợ cho nhau.Thứ hai, cá kho thực ra cần có một điểm giao dịch, mình rất có một điểm đế giới thiệu sản phẩm, khách có thể đến ăn thử. Tuy nhiên, đây là một sản phẩm khá là đặc thù, nó không phải mặt hàng đại trà, nếu mở như thế thua lỗ là cái chắc.Do đó tôi quyết định mở một quán cà phê kiêm cơm văn phòng và có cá kho trong thực đơn và khách hàng có thể chọn món này để ăn thử. Bởi giá của một niêu cá tương đối đắt, nên khách hàng có thể thử trước xem có hợp với khẩu vị của mình không.Phương châm kinh doanh của tôi là đã là kinh doanh thì không quan trọng là mình bán cái gì mà quan trọng là mình bán như thế nào và hiệu quả đạt được như thế nào.Anh bắt đầu kinh doanh món ăn này từ bao giờ?Từ năm cuối đại học. Thực ra gia đình tôi bán món ăn này từ hồi tôi học cấp ba, hồi đó kinh doanh vẫn còn thô xơ lắm, cái niêu cá sau khi kho xong được đùm trong túi bóng nilon rồi đựng trong thùng mì tôm để gửi cho khách hàng, nhìn không được thẩm mĩ và chuyên nghiệp lắm. Rồi tôi gợi ý bố mẹ in hộp, có số điện thoại trên đó, người ta ăn xong lại gọi về đặt mua tiếp.Sau đó đến năm 2008, khi học năm cuối đại học tôi bắt đầu kinh doanh cá kho trên mạng. Tôi xây dựng website amthuccotruyen.com, vì lúc đó chưa có nhiều người biết đến cá kho làng mình nên tôi lấy tên vậy cho dễ tìm kiếm. Khi đã được biết đến đôi chút, tôi đổi tên miền thành cakholangvudai.vn.Lúc đó tôi bán khá tốt nhưng rồi có nhiều người khác trong làng cũng bắt đầu bán cá, cũng để những cái tên miền tương tự, do đó tôi quyết định lập Cá kho Trần Luận là thương hiệu của gia đình.Ý tưởng nào giúp anh sử dụng internet để bán món ăn truyền thống này?
Bắt nguồn từ việc tôi học công nghệ thông tin, tiếp xúc website nhiều nên cũng có chút kiến thức. Thời điểm năm 2008, marketing online chỉ mới bùng nổ, chưa phải mạnh lắm, hồi đó đi nhiều hội thảo nên tôi cũng muốn thử áp dụng kinh doanh trên mạng xem sao nhưng vẫn chưa biết bán gì. Nghĩ mãi ra món cá kho quê mình, vì cũng nhiều lần tôi mang món cá mời bạn bè, thầy cô, nhận được phản hồi rất tốt, vậy nên nghĩ vì sao lại không thử.Hồi đó tôi mày mò làm một website, ngoài việc “cày bừa” dựng code thì còn phải mua hosting. Mà hồi đó sinh viên làm gì có tiền đâu, thế là về nhà nói chuyện với bố mẹ, nhưng bố mẹ mình đâu có biết hosting, domain là cái gì đâu, thế rồi tôi tiết kiệm tự đầu tư để làm.Ban đầu cũng không nghĩ đến việc kinh doanh một cách bài bản, chỉ nghĩ là sẽ lập một trang web đế giới thiệu thôi, nhưng không ngờ là khoảng 5,6 tháng sau bắt đầu có người gọi điện về đặt mua cá thế là tập trung mạnh vào mảng online.Trang web như một cửa hàng online, mở cửa 24/24, lúc nào khách hàng cũng có thể vào xem, không tốn chi phí thuê cửa hàng nhân viên, đó là cách quảng bá tốt nhất cho một người mới khởi nghiệp mà không có tài chính như tôi.Chắc hồi đó anh phải làm seo kinh lắm?Hồi đó tôi cũng chưa biết nhiều, chỉ đơn giản là giới thiệu sản phẩm thôi, nhưng được một cái thuận lợi là sản phẩm này chỉ có mỗi tôi làm, chưa ai nghĩ ra cả, nếu khách hàng biết đếncá kho làng vũ đại thì khi họ search trên google thì chỉ ra sản phẩm của tôi thôi, nên lúc đó chưa đặt nặng vấn đề seo.Một điều may mắn bởi đó là sản phẩm khá hay nên được sự tiếp sức của báo chí truyền hình, đầu năm 2009 có nhiều kênh truyền hình, báo chí về quay phim, viết bài đưa lên mang khiến nhiều người tò mò về sự kỳ công của món ăn. Khi đó đã có rất nhiều người đến hỏi, có nhiều người thấy món ăn đắt quá chỉ hỏi để biết thông tin, có nhiều người hỏi để mua ăn thử.Nhưng có điều hay là nhiều người ăn thử xong thấy ngon lại giới thiệu cho người khác. Giai đoạn đầu kinh doanh khá thuận lợi vì mới lạ và không phải cạnh tranh nhiều.Vậy anh có gặp khó khăn gì không khi kinh doanh món ăn này?Đó là một món ăn ngon nhưng làm thế nào để đóng gói thành hàng hoá để lưu thông bán trên thị trường là một điều khó. Thứ nhất là khâu vận chuyển, có những khách hàng ở xa đặt hàng nhưng chưa biết vận chuyển kiểu gì, thứ hai là khi đông khách hàng quá thì mình bị cháy hàng, mình nhận hàng nhưng không lường trước được năng lực của mình đến đâu, để xảy ra tình trạng quá tải. Thứ ba là về khâu bảo quản.Tôi nhớ có đơn hàng đặt mấy chục niêu vào trong Sài Gòn, hồi đó chưa nghĩ ra đường hàng không, toàn chuyển qua đường ô tô thôi. Bình thường thì việc vận chuyển hàng vào đó khá tốt nhưng có lần xe đi giữa đường bị hỏng, hàng vào tới nơi mở ra hỏng hết, vốn mất rất nhiều.Từ đó tôi phải tìm cách vận chuyển mới, rất may là khách hàng mua món ăn này đều là những người có điều kiện vì nó khá đắt, nên họ cũng sẵn sàng chi trả thêm chi phí vận chuyển cao hơn bằng đường hàng không.Còn đối thủ thì sao, anh có gặp khó khăn khi phải cạnh tranh với các đối thủ khác?Đến năm 2012 tôi bắt đầu có đối thủ cạnh tranh, gọi là đối thủ nhưng thực ra họ từng là đại lý của mình, do trong quá trình làm việc không thống nhất được một số vấn đề, đặc biệt là sự thống nhất giữa số lượng và chất lượng.Đại lý bao giờ cũng muốn bán càng nhiều càng tốt trong khi cơ sở mình thì phải đảm bảo chất lượng. Như bạn biết, một nồi cá kho phải mất thời gian tới 20 tiếng, không thể rút ngắn thời gian đi được mà đại lý thì cứ muốn cắt thời gian để tăng chất lượng.Đâu là khó khăn mà anh nhớ nhất từ khi khởi nghiệp?Thực ra tôi nghĩ về kinh doanh hơi khác mọi người. Vì những trở ngại mình đã lường trước hết nên mình nghĩ nếu mình dành tâm huyết cho nó sẽ không thấy khó khăn mà chỉ nhìn thấy kế hoạch, kế hoạch làm thế nào để mình vượt qua được nhiệm vụ đó.Hồi đầu mới kinh doanh cá kho, đích thân tôi có những lần 9, 10 giờ đêm ra bến xe Giáp Bát nhận cá rồi lại đem giao cho khách hàng, rồi có những lần bị lừa, có những người họ muốn hợp tác món cá kho để làm lớn, tuy nhiên do hợp đồng không làm chặt chẽ nên nhiều khi cá đi rồi mà tiền thì chẳng thấy đâu, đấy là những trải nghiệm khi mới làm, là những kinh nghiệm quý báu giúp tôi xây dựng quy trình sau này.Tôi thấy hiện nay ở làng Vũ Đại, đã có rất nhiều thương hiệu cá kho khác nhau, anh có lo về cạnh tranh của những đối thủ này?Thực ra bây giờ cạnh tranh khá nhiều, vì những mẹo mình làm thì những nhà khác cũng làm được, thậm chí họ còn đầu tư làm tốt hơn mình, nhưng cái tôi tự tin là thương hiệu của mình, điều mà phải cần nhiều thời gian mới xây dựng được.Quan điểm của tôi là nếu mình dừng lại sẽ bị tụt hậu, do đó phải luôn cố gắng “nâng cấp” mình. Đặc biết phải đáp ứng nhu cầu của khách hàng, cố gắng hạn chế từ chối, có nhiều khách hàng ở Cà Mau yêu cầu mua một niêu cá, tôi vẫn vận chuyển từ Hà Nam vào, rồi dần dần, người nọ giới thiệu người kia, số khách hàng ở xa ngày một nhiều hơn.Một con người của anh chia bao nhiêu % cho công việc ở ngân hàng, bao nhiêu % cho công việc kinh doanh của mình?Tôi làm nhiều thứ, nhưng tất cả đều có mục tiêu chung là hoàn thiện bản thân, học tập từ sự áp lực. Mỗi người chỉ có 24 tiếng/ngày, do đó, cần phải lập một kế hoạch khoa học để các công việc mình làm không ảnh hưởng đến nhau mà còn hỗ trợ nhau.
TRẦN THÚY